Ekmekle Ä°lgili HerÅŸey
Makaleler
Duyurular
Röportajlar
Haberler
DiÄŸer
Bayat Ekmek Yemekleri
" "
GIDA ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ

GIDA ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ

Gıda Kodeksi Etiketleme YönetmeliÄŸi
 
29 Aralık 2011 PERÅžEMBE    Resmî Gazete    Sayı : 28157(3. Mükerrer)
YÖNETMELÄ°K
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
TÜRK GIDA KODEKSÄ° ETÄ°KETLEME YÖNETMELİĞİ
BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –(1) Bu YönetmeliÄŸin amacı; son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdaların genel ve belirli özel etiketleme kurallarını, beslenme yönünden etiketleme kurallarını, tanıtımı ve reklâmına iliÅŸkin belirli kuralları ve gıdalardaki beslenme ve saÄŸlık beyanlarına iliÅŸkin kuralları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –(1) Bu Yönetmelik; son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdaların genel ve belirli özel etiketleme kurallarını, beslenme yönünden etiketleme kurallarını, tanıtımı ve reklâmına iliÅŸkin belirli kuralları ve gıdalardaki beslenme ve saÄŸlık beyanlarına iliÅŸkin kuralları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –(1) Bu Yönetmelik;
a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki SaÄŸlığı, Gıda ve Yem Kanununun 23 ve 24 üncü maddelerine dayanılarak,
b) Avrupa BirliÄŸinin 2000/13/EEC sayılı Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi, Tanıtımı ve Reklâmına Ä°liÅŸkin Üye Devletlerin Kanunlarının YaklaÅŸtırılması Hakkında Direktife paralel olarak,
c) Avrupa Birliğinin 2000/13/EEC sayılı Belirli Gıda Maddelerinin Etiketinde Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifinde Belirtilenler Dışında Bildirimi Zorunlu Olan Bilgiler Hakkında 2008/5/EC sayılı Direktife paralel olarak,
ç) Avrupa BirliÄŸinin 79/112/EEC sayılı Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi Hakkında Konsey Direktifinin 7 nci Maddesinin Hükümlerine Ä°stisna Getirilmesine Yönelik 1999/10/EC sayılı Direktife paralel olarak,
d) Avrupa BirliÄŸinin 2002/67/EC sayılı Kinin Ä°çeren Gıda Maddelerinin ve Kafein Ä°çeren Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi Hakkında Direktife paralel olarak,
e) Avrupa BirliÄŸinin 608/2004/EC sayılı Bitkisel Sterol, Bitkisel Sterol Esteri, Bitkisel Stanol ve/veya Bitkisel Stanol Esteri Ä°lave EdilmiÅŸ Gıdaların ve Gıda BileÅŸenlerinin Etiketlenmesi Hakkında TüzüÄŸe paralel olarak,
f) Avrupa BirliÄŸinin 90/496/EEC sayılı Gıda Maddelerinin Beslenme Yönünden Etiketlenmesi Hakkında Direktife paralel olarak,
g) Avrupa BirliÄŸinin 87/250/EEC sayılı Son Tüketiciye Arz Edilen Alkollü Ä°çeceklerin Etiketlenmesinde Hacmen Alkol Miktarının Bildirimi Hakkında Direktife paralel olarak,
ÄŸ) Avrupa BirliÄŸinin 1924/2006/EC sayılı Gıdalarda Yapılan Beslenme ve SaÄŸlık Beyanları Hakkında TüzüÄŸe paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –(1) Bu YönetmeliÄŸin uygulanmasında;
a) AlışılagelmiÅŸ ad: Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı olarak kabul edilen adı,
b) Ana bileÅŸen: Gıdanın % 50’sinden fazlasını oluÅŸturan veya tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile iliÅŸkilendirilen ve çoÄŸu zaman 22 nci maddeye göre miktarının belirtilmesi gereken bileÅŸeni veya bileÅŸenleri,
c) Aroma verici: OlduÄŸu haliyle tüketilmesi amaçlanmayan, tat ve/veya koku vermek veya deÄŸiÅŸtirmek amacıyla gıdalara eklenen aroma verici maddeler, aroma verici preparatlar, ısıl iÅŸlem aroma vericileri, tütsü aroma vericileri, aroma öncülleri veya diÄŸer aroma vericiler ya da bunların karışımlarından yapılan veya oluÅŸan ürünü,
ç) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
d) Besin öÄŸesi: Protein, karbonhidrat, yaÄŸ, lif, tuz/sodyum ve Ek-9 Bölüm 1’inde yer alan vitaminler ve mineraller ile bu gruplara ait olan veya bu gruplardan birine giren maddeleri,
e) BileÅŸen: Aroma vericiler, gıda katkı maddeleri, gıda enzimleri ve bileÅŸik bileÅŸenin herhangi bir bileÅŸeni de dâhil olmak üzere, bir gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve deÄŸiÅŸmiÅŸ bir formda da olsa son üründe bulunan herhangi bir maddeyi veya ürünü,
f) BileÅŸik bileÅŸen: Kendisi birden fazla bileÅŸenin ürünü olan bileÅŸeni,
g) Dış ambalaj: Hazır ambalajlı gıdaların piyasaya arzı sırasında içine konulduÄŸu koruma veya taşıma ambalajını,
ÄŸ) DoÄŸrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiÅŸ olan gıda: Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine satılmak üzere, aÅŸağıda tanımlanan ÅŸekilde ambalajlanan gıdayı;
1) Fırıncılık ve pastacılık ürünleri dışındaki gıdalar ile ilgili olarak; perakendeci tarafından ambalajlandığı tesiste veya bu perakendeci tarafından kullanılan mobil bir araçta ya da hareketli bir tezgâhta satılmak üzere, aynı perakendeci tarafından hazır ambalajlı hale getirilmiÅŸ olan gıdayı,
2) Fırıncılık ve pastacılık ürünleri ile ilgili olarak;
- (1) numaralı alt bentte belirtildiÄŸi ÅŸekilde satılmak üzere, perakendeci tarafından hazır ambalajlı hale getirilmiÅŸ olan gıdayı,
- Üreticisi tarafından üretildiÄŸi tesiste satılmak üzere, yine üreticisi tarafından hazır ambalajlı hale getirilmiÅŸ olan gıdayı,
h) Et: Büyük ve küçük yaban av hayvanları, çiftlik av hayvanları, evcil tırnaklı hayvanlar ve kanatlı hayvanların kan dâhil yenilebilen kısımlarını,
ı) Etiket: Gıdanın ambalajının veya kabının üzerine yazılmış, basılmış, ÅŸablon ile basılmış, iÅŸaretlenmiÅŸ, kabartma ile iÅŸlenmiÅŸ, soÄŸuk baskı ile basılmış veya yapıştırılmış olan herhangi bir iÅŸareti, markayı, damgayı, resimli veya diÄŸer tanımlayıcı unsurları,
i) Etiketleme: Gıda ile birlikte sunulan veya gıdayı tanıtan ambalaj, paket, doküman, bildirim, etiket gibi materyallerin üzerinde yer alan gıda ile ilgili her türlü yazı, bilgi, ticari marka, marka adı, resimli unsur veya iÅŸaretleri,
j) Gıda: DoÄŸrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat edilmemiÅŸ bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbî ürünler, kozmetikler, tütün ve tütün mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kalıntı ve bulaÅŸanlar hariç, insanlar tarafından yenilen, içilen veya yenilmesi, içilmesi beklenen iÅŸlenmiÅŸ, kısmen iÅŸlenmiÅŸ veya iÅŸlenmemiÅŸ her türlü madde veya ürün, içki, sakız ile gıdanın üretimi, hazırlanması veya muameleye tâbi tutulması sırasında kullanılan su veya herhangi bir maddeyi,
k) Gıda iÅŸletmecisi: Kâr amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluÅŸları ile gerçek veya tüzel kiÅŸiler tarafından gıdanın üretimi, iÅŸlenmesi ve dağıtımının herhangi bir aÅŸamasında kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin, mevzuat hükümlerine uygunluÄŸundan sorumlu olan gerçek veya tüzel kiÅŸiyi,
l) Gıda katkı maddesi: Tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya gıdanın karakteristik bileÅŸeni olarak kullanılmayan, besleyici deÄŸeri olan veya olmayan, teknolojik bir amaç doÄŸrultusunda üretim, muamele, iÅŸleme, hazırlama, ambalajlama, taşıma veya depolama aÅŸamalarında gıdaya ilave edilmesi sonucu kendisi ya da yan ürünleri, doÄŸrudan ya da dolaylı olarak o gıdanın bileÅŸeni olması beklenen maddeyi,
m) GörüÅŸ alanı: Bir ambalajın, tek bir bakış noktasından okunabilen yüzeylerini,
n) Hazır ambalajlı gıda: Satış yapılan iÅŸletmede tüketicinin talebi doÄŸrultusunda paketlenen gıdalar veya doÄŸrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiÅŸ olan gıdalar hariç olmak üzere; son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine sunulmak üzere hazırlanan, ambalajı gıdayı tamamen veya sadece kısmen kaplayacak ÅŸekilde ambalajlanan, ambalajı açılmadan veya deÄŸiÅŸtirilmeden içeriÄŸi hiçbir biçimde deÄŸiÅŸtirilemeyecek olan ve satışa sunulmadan önce konulduÄŸu ambalajın içinde bulunan gıdayı,
o) Ä°ÅŸlem yardımcısı: Tek başına gıda olarak tüketilmeyen; belirli bir teknolojik amaca yönelik olarak hammaddenin, gıda veya gıda bileÅŸenlerinin iÅŸlenmesi sırasında kullanılan; son üründe kendisinin veya türevlerinin kalıntılarının bulunması istenmediÄŸi halde, teknik olarak kaçınılmaz olan; ancak kalıntısı saÄŸlık açısından risk oluÅŸturmayan ve son üründe teknolojik bir etkisi olmayan maddeyi,
ö) Ä°ÅŸleme: Isıl iÅŸlem, tütsüleme, kürleme, olgunlaÅŸtırma, kurutma, marinasyon, ekstraksiyon, ekstrüzyon ya da bunların bir veya birkaçının birlikte uygulanmasını da kapsayan ve baÅŸlangıçtaki ürünü temel olarak deÄŸiÅŸtiren herhangi bir iÅŸlemi,
p) Mekanik olarak ayrılmış et: Kemikler ayrıldıktan sonra etli kemiklerdeki veya kanatlı hayvanların karkaslarındaki etlerin, bu etleri meydana getiren kas liflerinin yapısının kaybolmasına veya deÄŸiÅŸmesine sebep olan mekanik yöntemler kullanılarak alınması ile elde edilen ürünü,
r) MenÅŸe ülke: Gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 17 ilâ 22 nci madde hükümleri çerçevesinde belirlenen menÅŸe ülkesini,
s) Net miktar: Ambalaj içindeki gıdanın, ambalaj malzemesi ve gıda ile birlikte ambalajlanan diÄŸer malzemeler hariç miktarını,
ÅŸ) Özel beslenme amaçlı gıda: Ä°lgili gıda kodeksinde tanımlanan gıdaları,
t) Parti: Aynı koÅŸullarda üretilen, imal edilen veya ambalajlanan bir gıdanın satış birimleri topluluÄŸunu,
u) Resmî ad: Gıdanın ilgili mevzuatta belirlenen adını,
ü)  Son tüketici: Gıdayı herhangi bir ticari iÅŸ veya faaliyet amacıyla kullanmayacak olan en son tüketiciyi,
v) Son tüketim tarihi: Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan saÄŸlığı açısından tehlike teÅŸkil etmesi muhtemel olan gıdaların tüketilebileceÄŸi son tarihi,
y) Süzme ağırlık: Sıvı ortam içinde satışa sunulan katı gıdanın, sıvı kısmı uygun yöntemlerle ayrıldıktan sonraki net miktarını,
z) Tanımlayıcı ad: Gıdanın ve gerektiÄŸinde kullanım amacının tanımlanmasını saÄŸlayacak, tüketicilerin gıdanın gerçek doÄŸasını anlamalarına ve bu gıdayı karıştırılabileceÄŸi diÄŸer ürünlerden ayırt etmelerine imkân verecek ÅŸekilde yeteri kadar açık olan adı,
aa) Taşıyıcı: Gıdalara besinsel veya fizyolojik amaçlarla ilave edilen gıda katkı maddelerini veya aroma vericileri, gıda enzimlerini, besin maddelerini ve/veya diÄŸer maddeleri; bu maddelerin teknolojik fonksiyonlarını deÄŸiÅŸtirmeden ve birbirleri ile herhangi bir teknolojik etki göstermeden çözmek, seyreltmek, disperse etmek veya fiziksel yollarla modifiye ederek, bu maddelerin iÅŸleme, uygulama ve kullanımını kolaylaÅŸtıran maddeyi,
bb) Tavsiye edilen tüketim tarihi: Uygun ÅŸekilde muhafaza edildiÄŸinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduÄŸu süreyi gösteren tarihi,
cc) Toplu tüketim yeri: Gıdanın tüketime hazır hale getirildiÄŸi ve tüketilmek üzere son tüketiciye sunulduÄŸu; mobil araçlar veya sabit ya da hareketli tezgâhlar da dâhil olmak üzere, hazır yemek hizmeti veren iÅŸletmeler ile restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi iÅŸletmeleri,
çç) Zorunlu etiket bilgileri: Mevzuat gereÄŸince son tüketiciye sunulması gereken bilgileri,
ifade eder.
(2) Bu YönetmeliÄŸin, beslenme yönünden etiketleme kuralları ve beslenme ve saÄŸlık beyanları ile ilgili hükümlerinin uygulanmasında;
a) Beslenme beyanı: Bir gıdanın içerdiÄŸi enerji, besin öÄŸeleri veya diÄŸer öÄŸeleri nedeniyle beslenme yönünden aÅŸağıda belirtilen yararlı özelliklere sahip olduÄŸunu belirten, ileri süren veya ima eden herhangi bir mesajı,
1) Enerji için;
- SaÄŸlar
- Azalan veya artan oranda saÄŸlar
- SaÄŸlamaz
2) Besin öÄŸeleri ve/veya diÄŸer öÄŸeler için;
- Ä°çerir
- Azalan veya artan oranlarda içerir
- Ä°çermez
b) Beslenme yönünden etiketleme: Etiket üzerinde yer alan ve aÅŸağıdaki bilgileri içeren bildirimi,
1) Enerji deÄŸeri,
2) Besin öÄŸeleri;
- YaÄŸ,
- Karbonhidrat,
- Tuz/sodyum,
- Lif,
- Protein,
- Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve gıdada bu ekte tanımlanan belirgin miktarlarda bulunan vitamin ve mineraller
c) Beyan: Mevzuat gereÄŸince zorunlu olmayan, herhangi bir formdaki resimli, grafik veya sembolik gösterimler de dâhil olmak üzere, bir gıdanın kendine özgü özellikleri olduÄŸunu belirten, ileri süren veya ima eden herhangi bir mesaj veya gösterimi,
ç) Çoklu doymamış yaÄŸ: Cis, cis-metilen kesintili iki veya daha fazla çift baÄŸ içeren yaÄŸ asitlerini,
d) DiÄŸer öÄŸe: Besinsel veya fizyolojik etkiye sahip, besin öÄŸesi dışındaki öÄŸeleri,
e) DoymuÅŸ yaÄŸ: Çift baÄŸ içermeyen yaÄŸ asitlerini,
f) Günlük karşılama miktarı (GKM): Tüketime hazır haldeki gıdanın bir porsiyonunun, Ek-9 Bölüm 2’deki enerji ve besin öÄŸeleri için verilen referans alım düzeylerinin % olarak ne kadarını karşıladığını,
g) Karbonhidrat: Åžeker alkolleri de dâhil olmak üzere, insan vücudunda metabolize olan herhangi bir karbonhidratı,
ÄŸ) Lif: Ä°nsan ince bağırsağında sindirilemeyen, emilemeyen ve üç veya daha fazla monomerden oluÅŸan;
1) Tüketilen gıdada doÄŸal olarak bulunan yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
2) Gıda hammaddelerinden fiziksel, enzimatik veya kimyasal yolla elde edilen ve faydalı fizyolojik etkiye sahip olduÄŸu genel kabul görmüÅŸ bilimsel kanıtlarla doÄŸrulanmış olan yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
3) Faydalı fizyolojik etkiye sahip olduÄŸu genel kabul görmüÅŸ bilimsel kanıtlarla doÄŸrulanmış olan yenilebilir sentetik karbonhidrat polimerlerini,
h) Ortalama deÄŸer: Belli bir gıdanın içerdiÄŸi besin öÄŸesi miktarını, gerçek deÄŸerin deÄŸiÅŸmesine neden olabilecek mevsimsel deÄŸiÅŸkenlik, tüketim eÄŸilimleri ve diÄŸer faktörler ile ilgili kabulleri de yansıtacak ÅŸekilde en iyi temsil eden deÄŸeri,
ı) Porsiyon büyüklüÄŸü: Bir gıdanın, bir defada tüketilmesi beklenen ortalama miktarını,
i) Prebiyotik bileÅŸen: Bağırsaklarda bir tür veya sınırlı sayıda birkaç tür probiyotik mikroorganizmanın çoÄŸalma ve/veya aktivitesini seçici olarak destekleyerek, insan saÄŸlığını olumlu yönde etkileyebilen ve sindirilemeyen gıda bileÅŸenlerini,
j) Probiyotik mikroorganizma: Gıdalarla belirli miktarlarda alındığında insan saÄŸlığını olumlu yönde etkilediÄŸi kanıtlanmış olan canlı mikroorganizma suÅŸlarını,
k) Protein: Gıdadaki toplam Kjeldahl azotunun o gıdaya özgü protein faktörü ile çarpımı sonucu hesaplanan protein içeriÄŸini,
l) SaÄŸlık beyanı: Herhangi bir gıda grubunun, gıdanın veya gıdanın bileÅŸiminde bulunan öÄŸelerin büyüme, geliÅŸme ve vücudun normal iÅŸlevleriyle iliÅŸkili fizyolojik etkisini tanımlayan veya vücut fonksiyonlarını geliÅŸtirmeye veya saÄŸlığı korumaya yardımcı etkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyanı,
m) Åžeker: Åžeker alkolleri hariç olmak üzere, gıdada bulunan tüm monosakkaritler ve disakkaritleri,
n) Åžeker alkolü (poliol): Ä°kiden fazla hidroksil grubu içeren alkolleri,
o) Tekli doymamış yaÄŸ: Cis formunda bir adet çift baÄŸ içeren yaÄŸ asitlerini,
ö) Trans yaÄŸ: Trans formunda en az bir adet konjuge olmayan (en az bir metilen grubu kesintili) karbon-karbon çift bağı içeren yaÄŸ asitlerini,
p) Tuz: “Tuz = Sodyum x 2,5” formülü kullanılarak hesaplanan tuz eÅŸdeÄŸeri içeriÄŸini,
r) YaÄŸ: Fosfolipitler de dâhil olmak üzere, tüm lipitleri,
ifade eder.
Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM
Gıdaların Etiketlenmesine İlişkin Genel Gereklilikler
ve Gıda İşletmecilerinin Sorumlulukları
Temel gereklilik
MADDE 5 – (1) Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine arz edilen tüm gıdaların beraberinde, bu YönetmeliÄŸe uygun olarak gerekli bilgiler bulundurulur.
DoÄŸru bilgilendirmeye iliÅŸkin kurallar
MADDE 6 – (1) Gıdanın etiketlenmesi;
a) Gıdanın nitelikleri; özellikle de doÄŸası, kimliÄŸi, özellikleri, bileÅŸimi, miktarı, dayanıklılığı, menÅŸe ülkesi, imalat veya üretim metodu açısından,
b) Gıdanın sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak,
c) Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduÄŸu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduÄŸunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileÅŸenler ve/veya besin öÄŸelerinin varlığını veya yokluÄŸunu özel olarak vurgulayarak,
ç) Gıdanın bileÅŸiminde doÄŸal olarak bulunan bir öÄŸe veya gıdada normal olarak kullanılan bir bileÅŸen farklı bir öÄŸe veya farklı bir bileÅŸen ile ikame edildiÄŸi halde, görünüÅŸ, tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz konusu gıdada o öÄŸenin veya o bileÅŸenin varlığını ima ederek,
yanıltıcı biçimde olamaz.
(2) Gıdanın etiketlenmesinde, verilen bilgilerin doÄŸru, açık ve tüketici için kolay anlaşılabilir olması saÄŸlanır.
(3) Gıdanın etiketlenmesinde, özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, o gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileÅŸtirme özelliÄŸine sahip olduÄŸunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz.
(4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda yer alan hükümler;
a) Gıdanın reklâmı,
b) Gıdanın tanıtımı; özellikle de ÅŸekli, görünüÅŸü veya ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, düzenlendiÄŸi biçim ve sergilenme ÅŸekli,
için de uygulanır.
Sorumluluklar
MADDE 7 –(1) Gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında pazarlayan gıda iÅŸletmecisi, gıdanın etiketlenmesinden sorumludur. Ä°thal edilen gıdanın etiketlenmesinden ise ithalatçı sorumludur.
(2) Gıdanın etiketlenmesinden sorumlu olan gıda işletmecisi, zorunlu etiket bilgilerinin gıdada bulunmasını ve doğruluğunu sağlar.
(3) Gıda iÅŸletmecileri, son tüketiciye yönelik olan veya toplu tüketim yerlerine arz edilecek olan hazır ambalajlı olmayan gıdalar ile ilgili olarak, gerektiÄŸinde zorunlu etiket bilgilerinin son tüketiciye sunulmasını saÄŸlamak amacıyla gıdayı alan gıda iÅŸletmecisine aktarılması gereken bilgileri saÄŸlar.
(4) Gıda iÅŸletmecileri aÅŸağıdaki durumlarda; 8 inci ve 9 uncu maddelere göre zorunlu olan bilgilerin hazır ambalajlı gıdanın ambalajının üzerinde veya bu ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde veya gıda ile ilgili ticari belgelerin gıdanın beraberinde bulunması ya da bu belgelerin teslimattan önce veya teslimat sırasında gönderilmesi garanti edilebildiÄŸinde bu ticari belgeler üzerinde bulunmasını saÄŸlar. Bu durumlarda, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen bilgiler, gıdaların pazara sunulduÄŸu dış ambalaj üzerinde de yer alır.
a) Son tüketiciye yönelik olarak üretilen, ancak son tüketiciye satılmadan önceki ve toplu tüketim yerlerinin dâhil olmadığı bir aÅŸamada pazara arz edilen hazır ambalajlı gıdalarda,
b) Hazırlama, iÅŸleme, parçalama, bölme veya doÄŸrama iÅŸlemleri için toplu tüketim yerlerine arz edilen hazır ambalajlı gıdalarda.
(5) Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı diÄŸer gıda iÅŸletmecilerine arz eden gıda iÅŸletmecileri, bu iÅŸletmecilere, gerektiÄŸinde bu Yönetmelik ve gıda kodeksi kapsamında yer alan diÄŸer etiketleme hükümleri ile ilgili sorumluluklarını yerine getirmeleri için yeterli bilgiyi saÄŸlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gıdaların Etiketinde Bulunması Gereken
Zorunlu Bilgilerin Ä°çeriÄŸi ve Bildirimi
Zorunlu etiket bilgileri
MADDE 8 –(1) Bu YönetmeliÄŸin ilgili maddelerindeki istisnalar saklı kalmak kaydıyla, aÅŸağıdaki bilgilerin gıdaların etiketinde yer alması zorunludur:
a) Gıdanın adı,
b) BileÅŸenler listesi,
c) 21 inci maddede belirtilen alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları,
ç) 22 nci maddede belirtilen bileÅŸenler veya bileÅŸen gruplarının miktarı,
d) Gıdanın net miktarı,
e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen gıdalarda son tüketim tarihi,
f) Özel muhafaza koÅŸulları ve/veya kullanım koÅŸulları,
g) Üreticinin veya ambalajlayıcının veya ithalatçının veya dağıtıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,
ÄŸ) Kayıt iÅŸlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının iÅŸletme kayıt numarası,
h) MenÅŸe ülke,
ı) Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun ÅŸekilde tüketimi mümkün deÄŸilse, gıdanın kullanım talimatı,
i) Hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol miktarı.
Ä°lave zorunlu etiket bilgileri
MADDE 9 –(1) Ek-2’de yer alan gıdalar veya gıda gruplarının etiketinde, 8 inci maddede belirtilen bilgilere ilave olarak Ek-2’de yer alan bilgilerin de bulunması zorunludur.
Gıdanın parti işareti veya numarası
MADDE 10 –(1) 8 inci ve 9 uncu maddelerde bahsedilen zorunlu bilgilere ilave olarak, gıdanın ait olduÄŸu partinin tanımlanmasını saÄŸlayan parti iÅŸareti veya numarası da ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
Tanımlama işareti
MADDE 11 –(1) 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Ä°ÅŸletmelerinin Kayıt ve Onay Ä°ÅŸlemlerine Dair YönetmeliÄŸe göre onay iÅŸlemine tabi olan gıda iÅŸletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, 27/12/2011 tarihli ve 28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar Ä°çin Özel Hijyen Kuralları YönetmeliÄŸinde yer alan tanımlama iÅŸareti ile ilgili hükümler de uygulanır.
Ağırlıklar ve ölçüler
MADDE 12 –(1) 8 inci madde, ağırlıklar ve ölçülere iliÅŸkin daha ayrıntılı mevzuat hükümlerinin uygulanmasını engellemez.
(2) Hazır ambalajlı gıdaların nominal dolum miktarlarına iliÅŸkin özel hususlar, 10/4/2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmelik (76/211/AT) ve 4/8/2010 tarihli ve 27662 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Nominal Dolum Miktarı ile Ä°lgili Kuralların Belirlenmesine Dair Yönetmelik (2007/45/AT) kapsamında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenir.
Zorunlu etiket bilgilerinin kullanılabilirliği ve yerleşimi
MADDE 13 –(1) Zorunlu etiket bilgilerinin, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak gıdalarda bulunması ve kolayca eriÅŸilebilir olması saÄŸlanır.
(2) Zorunlu etiket bilgileri, hazır ambalajlı gıdalarda doÄŸrudan ambalajın üzerinde veya bu ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunur.
(3) Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine; hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıdalar veya satış yapılan iÅŸletmede tüketicinin talebi doÄŸrultusunda paketlenerek satılan gıdalar ile ilgili olarak aÅŸağıdaki kurallar uygulanır:
a) Zorunlu etiket bilgilerinin tümü gıdanın satış yerlerine sevk edilmesi sırasında beraberinde yer alır.
b) Gıdanın satışı sırasında, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (e), (g) ve (h) bentlerinde yer alan bilgiler satın alan kiÅŸinin görebileceÄŸi yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın alan kiÅŸiye sunulur.
c) Talep edilmesi halinde, satın alan kiÅŸi zorunlu etiket bilgilerinin tümü hakkında bilgilendirilir.
(4) DoÄŸrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiÅŸ olan gıdalar ile ilgili olarak aÅŸağıdaki kurallar uygulanır:
a) Gıdanın satışı sırasında, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (e) ve (h) bentlerinde yer alan bilgiler satın alan kiÅŸinin görebileceÄŸi yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın alan kiÅŸiye sunulur.
b) Talep edilmesi halinde, satın alan kiÅŸi zorunlu etiket bilgilerinin tümü hakkında bilgilendirilir.
(5) Üçüncü ve dördüncü fıkralar, diÄŸer bazı zorunlu bilgilerin belirlendiÄŸi mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
Zorunlu etiket bilgilerinin bildirim ÅŸekli
MADDE 14 –(1) Zorunlu etiket bilgileri; kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek ÅŸekilde dikkat çekici bir yere yerleÅŸtirilir. Bu bilgiler, diÄŸer yazılı veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir ÅŸekilde saklanamaz, kapatılamaz veya kesilemez. Bu bilgilere iliÅŸkin yazılar ile zemin arasında belirgin bir kontrast olması saÄŸlanır.
(2) Belirli gıdalar için uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 8 inci maddede yer alan zorunlu etiket bilgileri ambalaj üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunduÄŸunda, bu bilgiler açıkça okunabilir olması saÄŸlanacak ÅŸekilde, Ek-3’te tanımlanan x-yüksekliÄŸinin en az 1,2 mm olduÄŸu punto büyüklüÄŸündeki karakterler kullanılarak yazılır.
(3) En geniÅŸ yüzeyi 80 cm2 den daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda, ikinci fıkrada bahsedilen x-yüksekliÄŸi en az 0,9 mm olarak uygulanır.
(4) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (d) ve (i) bentlerinde belirtilen zorunlu etiket bilgileri, aynı görüÅŸ alanı içinde yer alır.
(5) Dördüncü fıkra, 16 ncı maddede bahsedilen durumlarda uygulanmaz.
Dil gereklilikleri
MADDE 15 –(1) Zorunlu etiket bilgileri Türkçe olarak verilir. Bu bilgiler, Türkçeye ilave olarak diÄŸer ülkelerin resmi dillerinde de verilebilir.
Belirli zorunlu etiket bilgilerine iliÅŸkin istisnalar
MADDE 16 –(1) Silinmeyecek ÅŸekilde iÅŸaretlenmiÅŸ olan ve bu nedenle herhangi bir etiket taşımayan tekrar kullanılabilen cam ÅŸiÅŸelerde, sadece 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (d) ve (e) bentlerinde yer alan bilgilerin verilmesi zorunludur.
(2) En geniÅŸ yüzeyi 10 cm2 den daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda, sadece 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (d) ve (e) bentlerinde yer alan bilgilerin ambalaj veya etiket üzerinde verilmesi zorunludur. Bu durumda, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen bilgiler de baÅŸka yöntemler kullanılarak veya tüketicinin talep etmesi durumunda sunulur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Gıdaların Etiketinde Bulunması Gereken Zorunlu
Bilgilere Ä°liÅŸkin Ayrıntılı Hükümler
Gıdanın adı
MADDE 17 –(1) Gıdanın adı olarak, o gıda için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılır. Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelmiÅŸ adı kullanılır. EÄŸer gıdanın alışılagelmiÅŸ bir adı da yoksa veya bu ad kullanılmayacaksa, tanımlayıcı bir ad belirlenir.
(2) Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriÄŸini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez.
(3) Gıdanın fiziksel durumuna veya geçirdiÄŸi özel iÅŸleme iliÅŸkin bilgilerin (örneÄŸin; toz haline getirilmiÅŸ, dondurularak kurutulmuÅŸ, derin dondurulmuÅŸ, konsantre, tütsülenmiÅŸ, gibi) bulunmamasının satın alan kiÅŸiyi yanıltabileceÄŸi durumlarda, bu bilgiler gıdanın adında yer alır veya gıdanın adının yanında belirtilir.
(4) Işınlanmış gıdaların üzerinde, “ışınlanmıştır” veya “ışınlama iÅŸlemi yapılmıştır” ifadesi ve 6/11/1999 tarihli ve 23868 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Işınlama YönetmeliÄŸinde belirtilen diÄŸer bildirimler bulunur.
BileÅŸenler listesi
MADDE 18 –(1) BileÅŸenler listesi, “bileÅŸenler” veya “içindekiler” baÅŸlığıyla ya da bu kelimeleri içeren uygun bir baÅŸlıkla verilir. Gıdanın bütün bileÅŸenleri, üretim sırasında kullanıldıkları miktara göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alır.
(2) BileÅŸenler kendi özel adları ile belirtilir ve gerektiÄŸinde 17 nci maddenin hükümleri uygulanır.
(3) Birinci ve ikinci fıkraların uygulanmasına iliÅŸkin kurallar, Ek-4’te yer almaktadır.
BileÅŸenler listesine iliÅŸkin istisnalar
MADDE 19 –(1) AÅŸağıdaki gıdalarda bileÅŸenler listesinin bulunması zorunlu deÄŸildir:
a) Soyulmamış, doÄŸranmamış veya benzeri bir iÅŸlemden geçirilmemiÅŸ, patates de dâhil olmak üzere, taze meyve ve sebzeler,
b) Tanımından karbonatlı olduğu anlaşılan karbonatlı sular,
c) BaÅŸka bir bileÅŸen ilave edilmemiÅŸ olması koÅŸulu ile sadece tek bir temel üründen elde edilen fermentasyon sirkeleri,
ç) Üretimleri için elzem olan laktik ürünler, gıda enzimleri ve mikroorganizma kültürleri dışında bir bileÅŸen ilave edilmemiÅŸ olan peynir, tereyağı, fermente süt ürünleri ve kremalar veya taze peynirler ve iÅŸlenmiÅŸ peynirler hariç olmak üzere, üretiminde tuz kullanılması gereken peynirler,
d) Aşağıdaki koşullardan herhangi birine uymak kaydıyla, tek bir bileşenden oluşan gıdalar;
1) Gıdanın adı ile bileşenin adının aynı olması durumunda,
2) Gıdanın adının, bileÅŸenin doÄŸasını açıkça tanımlaması durumunda.
Gıda bileşenlerinin bileşenler listesinde belirtilmesine ilişkin istisnalar
MADDE 20 –(1) 21 inci maddenin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aÅŸağıdaki gıda bileÅŸenlerinin bileÅŸenler listesinde yer alması zorunlu deÄŸildir:
a) Bir bileÅŸenin, üretim iÅŸlemi sırasında geçici olarak ortamdan uzaklaÅŸtırılan ve daha sonra orijinal miktarını aÅŸmayacak ÅŸekilde yeniden ortama dâhil edilen bileÅŸenleri,
b) Gıdadaki varlığı, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri YönetmeliÄŸinin 15 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında bahsedilen taşıma prensibi çerçevesinde, yalnızca bu gıdanın içerdiÄŸi bir ya da daha fazla bileÅŸenden kaynaklanan ve son üründe teknolojik fonksiyonu bulunmayan gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri,
c) İşlem yardımcısı olarak kullanılan gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri,
ç) Gerekli miktarlarda kullanılan; taşıyıcılar ve gıda katkı maddesi olmayan ancak taşıyıcılar gibi aynı ÅŸekilde ve aynı amaçla kullanılan maddeler,
d) Gıda katkı maddesi olmayan ancak iÅŸlem yardımcıları gibi aynı ÅŸekilde ve aynı amaçla kullanılan ve deÄŸiÅŸmiÅŸ bir formda da olsa son üründe bulunan maddeler,
e) Konsantre veya kurutulmuÅŸ formda kullanılan bir bileÅŸenin yeniden eski haline getirilmesi amacı ile üretim iÅŸlemi sırasında kullanılan su,
f) Sıvı ortam içinde sunulan gıdalarda sıvı ortam olarak kullanılan, ancak normal olarak gıda ile birlikte tüketilmeyen su.
Alerjen bileşenlerin ya da alerjen işlem yardımcılarının bildirimi
MADDE 21 –(1) Gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve deÄŸiÅŸmiÅŸ bir formda da olsa son üründe bulunan ve Ek-1’de yer alan herhangi bir alerjen bileÅŸen ya da alerjen iÅŸlem yardımcısı veya bu ekte yer alan alerjen bir maddeden ya da üründen elde edilen herhangi bir bileÅŸen ya da iÅŸlem yardımcısı ile ilgili bilgiler aÅŸağıdaki kurallara göre belirtilir:
a) Bu bilgiler, Ek-1’de yer alan alerjen madde veya ürün adları açık bir ÅŸekilde kullanılarak ve 18 inci maddenin birinci fıkrasına uygun olarak bileÅŸenler listesinde belirtilir.
b) BileÅŸenler listesinde Ek-1’de belirtildiÄŸi ÅŸekilde yer alan alerjen madde veya ürün adları, bu bilgiyi listenin geri kalan bölümünden açıkça ayıran bir yazı dizgisi vasıtasıyla (örneÄŸin, punto, stil veya arka plan rengi aracılığıyla) vurgulanır.
c) EÄŸer gıdanın bileÅŸenler listesi yok ise alerjen bileÅŸenler veya alerjen iÅŸlem yardımcılarına iliÅŸkin bilgiler, Ek-1’de yer alan alerjen madde veya ürün adlarını takiben “içerir” kelimesi kullanılarak belirtilir.
ç) EÄŸer gıdanın içinde bulunan birkaç bileÅŸen veya iÅŸlem yardımcısı Ek-1’de yer alan tek bir maddeden veya üründen geliyor ise ilgili bileÅŸen veya iÅŸlem yardımcısının her biri için açık bir ÅŸekilde etiketleme yapılır.
d)  EÄŸer gıdanın adı ilgili alerjen madde veya ürüne açık bir ÅŸekilde atıfta bulunuyorsa, söz konusu alerjen bileÅŸenin veya alerjen iÅŸlem yardımcısının bildirimine gerek yoktur.
Bileşenlerin miktarının bildirimi
MADDE 22 –(1) Bir gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan bileÅŸenin veya bileÅŸen grubunun miktarı aÅŸağıdaki durumlarda belirtilir:
a) Ä°lgili bileÅŸen veya bileÅŸen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa veya tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile iliÅŸkilendiriliyorsa,
b) Ä°lgili bileÅŸen veya bileÅŸen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile vurgulanıyorsa,
c) Ä°lgili bileÅŸen veya bileÅŸen grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından veya görünüÅŸünden dolayı karıştırılabileceÄŸi ürünlerden ayırt edilmesi için elzem ise.
(2) Birinci fıkranın uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve bileÅŸen miktarının belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar, Ek-5’te yer almaktadır.
Gıdanın net miktarı
MADDE 23 –(1) Gıdanın net miktarı, litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun olanı kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diÄŸer ürünlerde kütle birimleriyle belirtilir.
(2) Birinci fıkranın uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve net miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar, Ek-6’da yer almaktadır.
Tavsiye edilen tüketim tarihi ve son tüketim tarihi
MADDE 24 –(1) Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan saÄŸlığı açısından tehlike teÅŸkil etmesi muhtemel olan gıdalarda ‘son tüketim tarihi’, diÄŸer gıdalarda ‘tavsiye edilen tüketim tarihi’ belirtilir. ‘Son tüketim tarihi’ geçmiÅŸ olan gıdalar, 5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine göre güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilir.
(2) ‘Tavsiye edilen tüketim tarihi’ veya ‘son tüketim tarihi’ bilgilerinden uygun olanı, Ek-7’de yer alan kurallara göre belirtilir.
(3) ‘Son tüketim tarihi’ bilgisinin verilmesini gerektiren gıdalarda, ‘tavsiye edilen tüketim tarihi’ bilgisine yer verilemez.
Özel muhafaza koÅŸulları ve/veya kullanım koÅŸulları
MADDE 25 –(1) Gıdanın özel muhafaza koÅŸullarını ve/veya kullanım koÅŸullarını gerektirdiÄŸi durumlarda, bu koÅŸullar belirtilir.
(2) GerektiÄŸinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun ÅŸekilde muhafazasını veya kullanımını saÄŸlamak için muhafaza koÅŸulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.
Ticari unvan ve adres
MADDE 26 –(1) Gıdanın etiketlenmesinde duruma göre aÅŸağıdaki bilgilerden uygun olanı belirtilir;
a) Üreticinin adı veya ticari unvanı ve adresi,
b) Ambalajlayıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,
c) EÄŸer gıdanın üretildiÄŸi veya ambalajlandığı yer ülke içinde deÄŸilse, gıdanın ülke içine satışını yapan ithalatçı veya dağıtıcı firmanın adı veya ticari unvanı ve adresi.
(2) Birinci fıkrada bahsedilen bilgiler verilirken, bilginin önünde “Üretici”, “Ambalajlayıcı”, “Ä°thalatçı”, “Dağıtıcı” gibi açıklayıcı ifadelere yer verilir.
İşletme kayıt numarası
MADDE 27 –(1) Gıda Ä°ÅŸletmelerinin Kayıt ve Onay Ä°ÅŸlemlerine Dair YönetmeliÄŸe uygun olarak; kayıt iÅŸlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının iÅŸletme kayıt numarası, ‘Ä°ÅŸletme kayıt no:….’ ifadesi kullanılarak belirtilir.
(2) Kayıt iÅŸlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının birden fazla iÅŸletmesi var ise; üretimin veya ambalajlamanın yapıldığı iÅŸletmenin kayıt numarası açık bir ÅŸekilde iÅŸaretlenmek ÅŸartıyla, etikette diÄŸer iÅŸletmelere ait kayıt numaraları da yer alabilir.
MenÅŸe ülke
MADDE 28 –(1) Gıdanın menÅŸe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir.
(2) Gıdanın menÅŸe ülkesi ile ana bileÅŸeninin menÅŸe ülkesi aynı deÄŸilse;
a) Gıdanın ana bileÅŸeninin menÅŸe ülkesi de belirtilir veya
b) Gıdanın ana bileÅŸeninin menÅŸe ülkesinin gıdanın menÅŸe ülkesinden farklı olduÄŸu belirtilir.
Kullanım talimatı
MADDE 29 –(1) Kullanım talimatı, gıdanın uygun ÅŸekilde tüketilmesini saÄŸlayacak biçimde belirtilir. Kullanım talimatı verilirken, “kullanım bilgisi”, “hazırlama talimatı”, “hazırlama bilgisi”, “tüketim talimatı” ve benzeri baÅŸlıklar kullanılabilir.
Alkol miktarı
MADDE 30 –(1) Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde alkol miktarı, bu ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
(2) Birinci fıkrada bahsedilen ürünler hariç olmak üzere, hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde gerçek alkol miktarı, Ek-8’de yer alan kurallara göre belirtilir.
BEŞİNCÄ° BÖLÜM
Beslenme Yönünden Etiketleme Kuralları
Beslenme yönünden etiketleme kurallarına iliÅŸkin istisnalar
MADDE 31 –(1) Bu bölümde yer alan hükümler takviye edici gıdalara uygulanmaz.
(2) Bu bölümde yer alan hükümler, özel beslenme amaçlı gıdalar için geçerli olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydı ile uygulanır.
Beslenme yönünden etiketlemenin zorunlu olduÄŸu durumlar
MADDE 32 –(1) Beslenme yönünden etiketleme; jenerik reklâmlar hariç olmak üzere, etiketinde, tanıtımında veya reklâmında beslenme ve/veya saÄŸlık beyanı yer alan gıdalarda zorunludur.
(2) Beslenme yönünden etiketleme, birinci fıkrada belirtilen durumlar dışında zorunlu deÄŸildir.
Beslenme yönünden etiketlemenin içeriÄŸi
MADDE 33 –(1) Beslenme yönünden etiketleme; Grup 1 veya Grup 2’ye göre aÅŸağıdaki bilgilerden oluÅŸur:
a) Grup 1
1) Enerji deÄŸeri,
2) Yağ, karbonhidrat ve protein miktarları.
b) Grup 2
1) Enerji deÄŸeri,
2) Yağ, doymuş yağ, karbonhidrat, şeker, protein, lif ve tuz/sodyum miktarları.
(2) Åžeker, doymuÅŸ yaÄŸ, lif veya tuz/sodyum ile ilgili bir beslenme beyanı yapıldığında, bilgiler birinci fıkranın (b) bendindeki Grup 2’ye göre verilir.
(3) Beslenme yönünden etiketleme, birinci fıkrada verilen bilgilere ilave olarak, aÅŸağıdakilerden birinin veya birkaçının miktarını da içerebilir:
a) Tekli doymamış yağ,
b) Çoklu doymamış yaÄŸ,
c) Åžeker alkolü,
ç) NiÅŸasta,
d) Trans yaÄŸ,
e) Kolesterol,
f) Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve gıdada bu ekte tanımlanmış olan belirgin miktarda bulunan vitamin ve mineraller.
(4) Birinci ve üçüncü fıkralarda bahsedilen besin öÄŸesi gruplarına ait olan veya bu gruplardan birinin parçası olan öÄŸelerin bildirimi, bu öÄŸelere iliÅŸkin bir beslenme beyanı yapıldığında zorunludur. Ayrıca, çoklu doymamış yaÄŸ ve/veya tekli doymamış yaÄŸ ve/veya trans yaÄŸ ve/veya kolesterol miktarı verildiÄŸinde, doymuÅŸ yaÄŸ miktarı da verilir. Bu durumda, doymuÅŸ yaÄŸ miktarının bildirimi ikinci fıkra kapsamında bir beslenme beyanı olarak kabul edilmez.
(5) Beslenme beyanı ile ilgili olarak dördüncü fıkrada belirtilen hükümler, saÄŸlık beyanı yapıldığında da uygulanır. Ancak saÄŸlık beyanı yapıldığında, beslenme yönünden etiketleme bilgileri birinci fıkranın (b) bendindeki Grup 2’ye göre verilir. Ayrıca beslenme yönünden etiketlemede yer almayan, ancak söz konusu saÄŸlık beyanı ile iliÅŸkili öÄŸeler veya maddeler varsa, bunların miktarı da aynı görüÅŸ alanı içinde beslenme yönünden etiketleme gibi 34, 35 ve 36 ncı maddelere göre belirtilir.
Enerji deÄŸeri ve besin öÄŸesi miktarlarının hesaplanması
MADDE 34 –(1) Enerji deÄŸeri, Ek-10’da yer alan çevrim faktörleri kullanılarak hesaplanır.
(2) Bildirilen enerji deÄŸeri ve besin öÄŸesi miktarları gıdanın satışa sunulduÄŸu haline göre verilir. Ancak uygun durumlarda bu bilgiler, gerekli hazırlama talimatının ayrıntılı olarak verilmesi koÅŸuluyla, gıdanın tüketime hazır haline göre verilebilir.
(3) Bildirilen deÄŸerler, duruma göre aÅŸağıdaki bilgilere dayanan ortalama deÄŸerler olarak verilir:
a) Üreticinin gıda analizleri,
b) Kullanılan bileÅŸenlerin bilinen veya gerçek ortalama deÄŸerleri kullanılarak yapılan hesaplama,
c) Genel olarak saptanmış ve kabul görmüÅŸ veriler kullanılarak yapılan hesaplama.
Ürünün 100 gramı veya 100 mL’si üzerinden bildirim
MADDE 35 –(1) Enerji deÄŸeri ve besin öÄŸesi miktarları, Ek-11’de yer alan birimler kullanılarak sayısal olarak verilir.
(2) Enerji deÄŸeri ve besin öÄŸesi miktarları, 100 g veya 100 mL üzerinden verilir.
(3) Vitaminler ve mineraller ile ilgili bilgiler verildiÄŸinde, ikinci fıkrada belirtilen miktarlar için Ek-9 Bölüm 1’de yer alan beslenme referans deÄŸerlerinin yüzdesi olarak da belirtilir.
Ürünün bir porsiyonu veya net miktarı üzerinden bildirim
MADDE 36 –(1) Enerji deÄŸeri ve besin öÄŸesi miktarları, 35 inci maddenin ikinci fıkrasına ilave olarak, porsiyon büyüklüÄŸünün ve ambalajın içerdiÄŸi porsiyon adedinin belirtilmesi koÅŸuluyla, bir porsiyon üzerinden veya etikette belirtilen net miktar üzerinden de verilebilir.
(2) Porsiyon büyüklüÄŸü ve adedi, beslenme yönünden etiketleme bilgilerine çok yakın bir yerde ve 37 nci maddeye uygun olarak belirtilir.
Porsiyon büyüklüÄŸü ve adedi
MADDE 37 –(1) Porsiyon büyüklüÄŸü olarak Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır. Bu ekte yer almayan ürünler için porsiyon büyüklükleri Bakanlıkça belirlenir.
(2) Ambalajdaki porsiyon adedi belirtilirken tam sayılar ile (1; 2;...; 5;… gibi)  ifade edilir.
(3) Ambalajdaki porsiyon adedini hesaplamak için gıdanın ambalajı üzerinde belirtilen net miktarı veya hazırlama talimatı doÄŸrultusunda tüketime hazır hale getirilmiÅŸ olan ürünün net miktarı, Ek-12’de verilen porsiyon büyüklüÄŸüne bölünür. Elde edilen deÄŸer tam sayı deÄŸilse, matematiksel olarak tam sayıya yuvarlanır ve bu durumda porsiyon adedi “yaklaşık …. porsiyon” ÅŸeklinde ifade edilir.
Gösterim ÅŸekli
MADDE 38 –(1) Beslenme yönünden etiketleme bilgileri; hepsi aynı görüÅŸ alanında olacak ÅŸekilde, açık bir format kullanılarak ve Ek-11’de yer alan gösterim biçimine ve sıralamaya göre verilir.
(2) Beslenme yönünden etiketleme bilgileri; tablo formunda hizalanmış sayılarla verilir. EÄŸer etiket yüzeyi müsait deÄŸilse, bilgiler lineer formda da verilebilir.
(3) Beslenme yönünden etiketleme bilgileri, okunaklı ve silinmeyecek ÅŸekilde dikkat çekici bir yere yerleÅŸtirilir.
(4) 35 inci maddenin üçüncü fıkrasında bahsedilen, vitaminler ve minerallere ait beslenme referans deÄŸerlerinin yüzdesi grafik formunda da verilebilir.
(5) Beslenme yönünden etiketleme kapsamına giren farklı gösterim ÅŸekilleri, enerji deÄŸeri ve besin öÄŸesi miktarlarının farklı renklerle iliÅŸkilendirilerek verilmesi de dâhil olmak üzere, kuralları bu Yönetmelikte belirlenmediÄŸi sürece kullanılamaz.
Günlük karşılama miktarı (GKM) bildirimi
MADDE 39 –(1) GKM bilgileri, bu maddenin hükümlerine uygun olmak ÅŸartıyla, isteÄŸe baÄŸlı olarak gıdaların etiketinde yer alabilir.
(2) GKM bilgileri verilirken, Ek-13’te yer alan kurallar uygulanır.
(3) GKM bilgilerine yer verildiÄŸinde, bu bilgiler ‘enerji,  ÅŸeker, toplam yaÄŸ, doymuÅŸ yaÄŸ, tuz/sodyum’ öÄŸelerini mutlaka içerir.
(4) GKM bilgileri, tüketime hazır haldeki gıdanın bir porsiyonu için verilir ve ürünün net miktarı porsiyon büyüklüÄŸünden fazla ise porsiyon adedi belirtilir. Ancak, ürünün net miktarı porsiyon büyüklüÄŸünden daha az ise veya porsiyon büyüklüÄŸünün %150’sinden fazla deÄŸilse, bilgiler net miktar üzerinden verilir.
(5) Porsiyon büyüklüÄŸü olarak Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır. Porsiyon adedi belirtilirken, 37 nci maddenin hükümleri uygulanır.
(6) GKM bilgilerinin hemen altında, “DeÄŸerler 2000 kcal/gün üzerinden hesaplanmış olup, cinsiyete, yaÅŸa, fiziksel aktiviteye ve diÄŸer faktörlere göre deÄŸiÅŸebilir.” uyarısına yer verilir.
ALTINCI BÖLÜM
Gıdalardaki Beslenme ve Sağlık Beyanları
Genel hükümler
MADDE 40 –(1) Beslenme ve saÄŸlık beyanları, bu Yönetmelik hükümlerine uymak kaydıyla, piyasaya arz edilen gıdaların etiketi, tanıtımı ve reklâmında kullanılabilir. Beslenme ve saÄŸlık beyanlarının kullanımı;
a) Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olamaz.
b) DiÄŸer gıdaların beslenme yönünden yeterliliÄŸi ve/veya güvenilirliÄŸi konusunda ÅŸüpheye neden olacak ÅŸekilde olamaz.
c) Belirli bir gıdanın aşırı tüketimini teÅŸvik edecek ÅŸekilde olamaz.
ç) Yeterli ve dengeli beslenmenin, genelde besin öÄŸelerini uygun miktarlarda saÄŸlayamayacağını belirtecek, ileri sürecek veya ima edecek ÅŸekilde olamaz.
d) Tüketicide endiÅŸeye neden olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik veya sembolik gösterimler vasıtasıyla vücut fonksiyonlarındaki deÄŸiÅŸiklere atıfta bulunacak ÅŸekilde olamaz.
(2) Beslenme ve saÄŸlık beyanları, kullanım talimatına göre tüketime hazır hale getirilen gıdayı temel alacak ÅŸekilde kullanılır.
Beslenme beyanları
MADDE 41 –(1) Gıdaların etiketi, tanıtımı veya reklâmında, sadece Ek-14’te yer alan beslenme beyanları, bu ekte verilen koÅŸullara uygun olmak kaydı ile yer alabilir. Ancak bileÅŸimindeki alkol miktarı hacmen % 1,2’den fazla olan içeceklerde, yalnızca enerji miktarlarının azaltılmasına iliÅŸkin beslenme beyanı yapılabilir.
(2) Bir gıda, beslenme beyanı yapabilme koÅŸullarını doÄŸal bileÅŸiminde bulunan bir besin öÄŸesi veya diÄŸer öÄŸe ile karşılıyorsa, beslenme beyanının önüne “doÄŸal olarak/doÄŸal” ibaresi eklenebilir.
(3)  Ek-14’te yer alan ve beyan koÅŸulu porsiyona göre verilen beslenme beyanları ile ilgili deÄŸerlendirmelerde,  Ek-12’de yer alan porsiyon büyüklükleri esas alınır. Ürünün net miktarının porsiyon büyüklüÄŸünden daha az olması durumunda, bir porsiyon için belirlenen beyan koÅŸulu ürünün net miktarında saÄŸlanır.
Sağlık beyanları
MADDE 42 –(1) Gıdanın etiketi, tanıtımı veya reklâmında saÄŸlık beyanı yapılabilmesi için bu gıdanın aÅŸağıdaki özelliklere bir arada sahip olması zorunludur:
a) Gıda olarak tüketilmeli veya takviye edici gıda olarak alınabilmelidir.
b) Beyan edilen etkiyi normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda göstermelidir.
c) BileÅŸimindeki alkol miktarı hacmen % 1,2’den fazla olmamalıdır.
ç) (d) bendinde yer alan hüküm saklı kalmak kaydıyla, aÅŸağıdaki özelliklerden en az üçünü bir arada taşımalıdır.
1) BileÅŸiminde en fazla 120 mg/100 kcal sodyum bulunan,
2) Ä°çerdiÄŸi enerjinin en fazla %8’i doymuÅŸ yaÄŸ asitlerinden gelen,
3) Ä°çerdiÄŸi enerjinin en fazla %10’u ilave ÅŸekerden gelen,
4) DoÄŸal olarak bileÅŸiminde en az 55 mg/100 kcal kalsiyum bulunan.
d) (ç) bendinde belirlenen koÅŸula uymayan gıdalara iliÅŸkin istisnalar, saÄŸlık ve beslenme beyanlarına yönelik olarak hazırlanacak özel mevzuat ile belirlenir. Bakanlık uygun gördüÄŸü durumlarda, özel mevzuat yayımlanana kadar, (ç) bendinde belirlenen koÅŸula uymayan gıdalarda istisnai olarak saÄŸlık beyanı yapılıp yapılamayacağını deÄŸerlendirebilir. Bu deÄŸerlendirmenin yapılabilmesi için söz konusu gıdanın aÅŸağıda tanımlanan gıda gruplarından herhangi birine girmesi zorunludur.
1) Genel nüfusun beslenmesinde belirgin bir yeri veya önemi bulunan gıdalar,
2) Genel nüfusun beslenmesinde belirli besin öÄŸeleri açısından önemli bir kaynak durumunda olan ve ürün formülasyonunun (ç) bendinde belirlenen koÅŸulu saÄŸlamak için yeniden düzenlemesi mümkün olmayan gıdalar,
3) Özel bileÅŸimi veya özel bir üretim iÅŸlemine sahip olan ve diÄŸer gıdalardan açık bir ÅŸekilde ayırt edilebilen özel beslenme amaçlı gıdalar.
(2) Birinci fıkrada belirtilen özelliklere sahip olan gıdaların etiketi, tanıtımı veya reklâmında, sadece Ek-15’te yer alan saÄŸlık beyanları, bu ekte verilen koÅŸullara uygun olmak kaydı ile yer alabilir.
(3) SaÄŸlık beyanı yapılan gıdanın porsiyonunun büyüklüÄŸü ve beyana esas olan bileÅŸenin bir porsiyondaki miktarı etiket üzerinde belirtilir.
(4)  Ek-15’te yer alan ve beyan koÅŸulu porsiyona göre verilen saÄŸlık beyanları ile ilgili deÄŸerlendirmelerde, Ek-12’de yer alan porsiyon büyüklükleri esas alınır. Ürünün net miktarının porsiyon büyüklüÄŸünden daha az olması durumunda, bir porsiyon için belirlenen beyan koÅŸulu ürünün net miktarında saÄŸlanır.
(5) Aşağıdaki sağlık beyanlarına kesinlikle izin verilmez:
a) Gıdanın tüketilmemesi durumunda saÄŸlığın olumsuz etkilenebileceÄŸini ileri süren beyanlar;
b) Kilo kaybının miktarına veya oranına atıfta bulunan beyanlar;
c) Doktorların veya sağlıkla ilgili meslek mensuplarının tavsiyelerine atıfta bulunan beyanlar;
ç) Bakanlıkça izin verilen durumlar hariç olmak üzere; tıp, beslenme veya diyetetik ile ilgili meslek örgütleri ve saÄŸlıkla iliÅŸkili hayır kurumlarının tavsiyeleri veya bu örgütler ve kurumlar tarafından verilen desteklere atıfta bulunan beyanlar.
YEDÄ°NCÄ° BÖLÜM
ÇeÅŸitli ve Son Hükümler
Özel etiketleme kuralları
MADDE 43 –(1) Bu Yönetmelik hükümleri saklı kalmak kaydıyla, belirli gıda veya gıda gruplarına yönelik hazırlanan gıda kodeksi kapsamında bu gıdalara özel ilave etiketleme kuralları belirlenebilir.
Uygulamaya iliÅŸkin düzenlemeler
MADDE 44 –(1) Gerek görüldüÄŸünde bu Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde yayımlanır.
Ürün takip sistemi
MADDE 45 –(1) Bakanlık gerekli gördüÄŸü durumlarda, belirli gıda veya gıda gruplarına yönelik olarak ürünün izlenebilirliÄŸini temin etmek amacıyla, etiketlerde ürün takip sisteminin uygulanmasına iliÅŸkin özel uygulamalar yapabilir veya yaptırabilir.
İdari yaptırım
MADDE 46 –(1) Bu YönetmeliÄŸe aykırı davrananlar hakkında 5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre idari yaptırım uygulanır.
Atıflar
MADDE 47 –(1) Mevzuatta, bu YönetmeliÄŸin yayımından önce yürürlükte olan gıdaların etiketlenmesine iliÅŸkin gıda kodeksine yapılan atıflar bu YönetmeliÄŸin ilgili hükümlerine yapılmış sayılır.
Uyum zorunluluÄŸu
GEÇÄ°CÄ° MADDE 1 –(1) Ä°kinci, üçüncü ve dördüncü fıkralar saklı kalmak kaydıyla;  bu YönetmeliÄŸin yayımı tarihinden önce faaliyet göstermekte olan gıda iÅŸletmecileri, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (ÄŸ) bendinde, 11 inci ve 27 nci maddelerde yer alan hükümlere 1/7/2012 tarihine kadar; diÄŸer hükümlere 31/12/2013 tarihine kadar uymak zorundadır. 8 inci maddenin birinci fıkrasının (ÄŸ) bendine, 11 inci ve 27 nci maddelere uyulmaksızın 1/7/2012 tarihinden önce piyasaya arz edilen veya etiketlenen gıdalar ile diÄŸer hükümlerine uyulmaksızın 31/12/2013 tarihinden önce piyasaya arz edilen veya etiketlenen gıdalar, 31/12/2014 tarihine kadar piyasada bulunabilir.
(2) Gıda Ä°ÅŸletmelerinin Kayıt ve Onay Ä°ÅŸlemlerine Dair YönetmeliÄŸe göre kayıt iÅŸlemine tabi olan gıda iÅŸletmecilerine, birinci fıkraya ilave olarak aÅŸağıdaki hükümler uygulanır:
a) 5996 sayılı Kanunun yürürlüÄŸe girdiÄŸi 13/12/2010 tarihinden önce faaliyet gösteren ve halen iÅŸletmesinin faaliyeti devam eden gıda iÅŸletmecileri, üretim izni belgesi bulunan gıdalar için, “Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığının …. tarih ve … sayılı izni ile üretilmiÅŸtir.” ifadesinin yer aldığı etiketleri, bu bilginin yer aldığı bölümün uygun ÅŸekilde kapatılması ve bunun yerine iÅŸletme kayıt numarasının belirtilmesi suretiyle 31/12/2013 tarihine kadar kullanabilir. Gıda Ä°ÅŸletmelerinin Kayıt ve Onay Ä°ÅŸlemlerine Dair YönetmeliÄŸe uygun olarak iÅŸletme kayıt numarasını henüz almamış olan gıda iÅŸletmecileri, “iÅŸletme kayıt numarası” yerine (b) bendine göre uygun olan bilgiye yer verir.
b) 13/12/2010 tarihinden önce faaliyet gösteren ve halen iÅ

Tüm hakları saklıdır @2013 Türkiye Ekmek Sanayi İşverenler Sendikası